Een aparte architectuur…

Tot pakweg twee jaar geleden kon ik met moeite het eiland Sulawesi op de kaart situeren, laat staan dat ik ooit gehoord had van de inheemse bevolkingsgroep de Toraja’s. Pas met de TV-reeks over bijzondere begrafenisrituelen van de hand van fotografe Lieve Blancquaert, kreeg het eiland Sulawesi een concretere invulling, zowel geografisch als cultureel. Desalniettemin heb ik er toen nooit bij stil gestaan dat ik twee jaar later doorheen dit bewuste gebied ging fietsen. Het leven is vaak een aaneenschakeling van toevalligheden.

Je moet er wel wat voor over hebben, zeker als je de lange weg naar het bergachtige hoogland van Zuid-Sulawesi per fiets verkent. Naast een behoorlijk aantal te overbruggen hoogtemeters moet je je rekenschap geven van het vrij slechte wegdek. Recht op je doel affietsen is hier pure illusie. De vele en grote gaten in het asfalt geven je weinig keuze: slalommen is hier de boodschap. Voeg bij deze cocktail aan obstakels nog een verschroeiende zon en het plaatje is compleet. Maar zoals zo vaak in het leven is een kermis een geseling waard.

Eenmaal ik het land van de Toraja’s binnenfiets, opent er zich voor mij een totaal andere wereld. Naast een landschap met grasgroene rijstvelden zijn het vooral de woningen die een rem zetten op mijn fietsritme. De huizen van de Toraja-aristocratie zijn verbluffende meesterwerken van houtbouwkunst. De zogeheten tongkonans rusten op vier houten palen die verankerd zitten in een stenen sokkel. Het volledig uit hout opgetrokken huis zit zonder enige spijker of schroef in elkaar vast. Het meest opvallend is het zadeldak dat de vorm aanneemt van een scheepsromp. Men vermoedt dat de zeer aparte dakconstructie een verwijzing is naar de herkomst van de Toraja’s die in ver verleden zeevaarders en botenbouwers waren.

Het uitspringend dak rust op een met houtsnijwerk versierde paal. Veel van die creatieve ambacht is echter bedolven door hoorns van geofferde waterbuffels. Zij staan symbool voor de voorouderverering en reflecteert ook de welstand van de familie. Hoe meer buffelhoorns, hoe groter het aanzien. De huizen staan ook allemaal noord-zuid gericht. Vanuit hun kosmologie is het noorden de plaats van het leven, terwijl het zuiden het rijk van de dood is. Tegenover de huizen staan veelal rijstschuren die op dezelfde manier zijn opgetrokken als de tongkonans. De bootvormige woningen zijn spirituele plekken waar gestorven familieleden gebalsemd worden en tijdelijk opgebaard. Tijdelijk is hier een zeer rekbaar begrip. Omdat een begrafenis hier een fortuin kost, is het niet ongebruikelijk dat het lijk maanden, soms zelfs jaren blijft opgebaard. Pas wanneer de familie over voldoende financiële middelen beschikt, vindt de overledenen alsnog de weg naar zijn laatste rustplaats. De komende dagen hoop ik alvast een glimp van die bijzondere dodencultuur te kunnen meepikken. Wordt vervolgd…

Add a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *