Jamdani, de ambachtelijke wevers

Oude ambachten mogen bij ons dan wel tot de annalen van de geschiedenis behoren, in heel wat landen van Azië maken ze nog deel uit van het dagdagelijkse leven. Zo tref ik in de buurt van het Bengaalse dorpje Rupshi de zogenaamde Jamdani wevers aan.

Jamdani is een traditionele vorm van weven dat vroeger bekend stond als Dhakai, verwijzend naar de stof die afkomstig was uit hoofdstad Dhaka. De eerste vermelding van Dhakai gaat terug naar de 3de eeuw voor Christus. Het woord Jamdani zou van Perzische oorsprong zijn. Jam staat voor bloem, terwijl Dani vaas betekent. Dit alles verwijst naar de vele bloemmotieven die terug te vinden zijn in de stof. De techniek voor het weven van Jamdani is zeer tijdrovend omdat de motieven erg ingewikkeld zijn. De wevers maken de motieven rechtstreeks op het weefgetouw met behulp van de discontinue inslagtechniek. Dit betekent dat ze een extra inslagdraad invoegen om de motieven mee te weven. Precies door het complexe en tijdrovende weefproces duurt het vaak maanden om één enkele sari te maken. Het spreekt voor zich dat er een stevig prijskaartje aan die noeste arbeid kleeft.

De traditionele ambachten winnen de laatste jaren terug aan populariteit. Veel mensen realiseren zich dat het in stand houden van die oude ambachten deel uitmaakt van de Bengaalse cultuur. Het erfgoed staat dan ook hoog aangeschreven bij de wevers die in Bangladesh opvallend veel aanzien verdienen omwille van hun kennis en kunde. Toch is het ook voor deze wevers moeilijk om in hun levensonderhoud te voorzien. De industriële opmars brengt hun positie in het gedrang. Daar waar vroeger de overdracht van het vakmanschap buiten discussie stond, twijfelen meer en meer wevers om hun ambacht ook aan hun kinderen door te geven.

De pure katoenen stof wordt in hoofdzaak gebruikt voor het maken van sari’s, zowat de hoofdkleding voor de Bengaalse vrouwen. De Jamdani sari staat symbool voor identiteit, waardigheid en zelfherkenning. Het dragen van een sari verhoogt niet alleen de culturele identiteit, het versterkt ook de sociale cohesie. Precies door de uniekheid van de ambacht heeft Unesco Jamdani erkent als immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid. Een eervolle erkenning die wellicht zal bijdragen in het verder voortbestaan van dit metier.

Op aanwijzen van enkele dorpsbewoners word ik naar de plek gebracht waar de wevers aan het werk zijn. Veelal kan je bedrijvigheid associëren met lawaai, maar hier helemaal niet. In een onopvallend cementen huis bedekt met asgrauwe golfplaten kan ik er haast een speld horen vallen, zo akelig stil is het. Tussen een constructie van bamboestokken waar via een ingewikkeld kluwen van touwen een weefgetouw aan vasthangt zitten mannen en vrouwen in volle concentratie voorovergebogen. Met gespannen aandacht en met de precisie van een chirurg die een open hartoperatie uitvoert, zijn ze verzonken in hun eigen leefwereld. Ondanks hun accuraatheid hanteren ze naald en draad met een souplesse alsof ik toekijk naar een versneld afgespeelde film. Onvoorstelbaar wat een vaardigheid ze aan de dag leggen. De leeftijd varieert van jong tot ver over de middelbare leeftijd. Wanneer ik mijn camera bovenhaal, kijken ze nauwelijks op. Afgeleid wordt staat synoniem voor fouten maken. Hier is de tijd blijven stilstaan en wordt een ambacht uitgevoerd dat van generatie op generatie wordt doorgegeven. Een ambacht waar trots en waardigheid de pijlers vormen van een stukje geschiedenis dat verweven is met een eeuwenoude cultuur. Zal het ooit moeten zwichten voor de modernisering?

Add a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *